Genji monogatari: het verhaal van Genji - Tokyo.nl (2024)

Al meer dan 1000 jaar oud en nog steeds wereldwijd bekend en gelezen; er zijn niet veel literaire werken die het de Genji monogatari 源氏物語 kunnen nadoen! Deze schat van de klassieke Japanse literatuur is het kennen waard voor elke liefhebber van Japan. Het werk biedt de lezer een kans om zich in het Japan van de Heian periode (794-1185) te wanen, aan het keizerlijke hof dan nog. Geen tijd om het lijvige verhaal volledig te lezen? Geen probleem, dit artikel is er om je uit de nood te helpen! Zet je schrap voor een reis door een wereld van macht, intriges en romantiek.

Lees snel verder;

• Wat is de Genji monogatari?
• De inhoud in een notendop
• Enkele opmerkelijke kenmerken
• De creatie
• De auteur: Murasaki Shikibu
• De context: het Heian hof
• Het verhaal
• Deel 1: Genji’s romantische avonturen
• Deel 2: Genji’s hoogmoed voor de val
• Deel 3: Genji’s nalatenschap, Kaoru
• Meer weten over de Genji monogatari?
• Bronnenlijst

Wat is de Genji monogatari?

Genji monogatari 源氏物語 kan vertaald worden als Het verhaal van Genji. Dit verhaal werd in het begin van de 11e eeuw, rond 1010, geschreven door een vrouw genaamd Murasaki Shikibu 紫式部. Zij was een hofdame aan het keizerlijke hof in de toenmalige hoofdstad Kyōto.

De Genji monogatari bestaat eigenlijk uit 54 ‘boeken’ of hoofdstukken. Die boeken werden één voor één uitgegeven aan het Heian hof en waren al tijdens de Heian periode razend populair, vooral bij aristocratische vrouwen. Een werk van die aard en omvang was overigens ongezien voor de lezers van die tijd.

Wat is een monogatari? Het is een term die gebruikt wordt om een genre van Japans fictief verhalend proza te benoemen. Monogatari werden in de Heian periode (794-1185) voornamelijk ontwikkeld door hofdames (nyōbō 女房) die de Japanse tekst in het hiragana schrift schreven. De term kan vertaald worden als ‘verhaal’ of ‘vertelling’.

De Genji monogatari is dus, zoals de naam verklapt, een monogatari over Genji. Die Genji 源氏 is het hoofdpersonage van het verhaal. In het verhaal is hij de zoon van de fictieve Kiritsubo Keizer 桐壺院. Genji wordt echter door machtsverhoudingen aan het hof uit de troonopvolging verwijderd, waardoor hij dus technisch gezien geen prins meer is.

Hij wordt een Genji 源氏, d.w.z. een drager van de Minamoto (geschreven als 源 en ook uitgesproken als gen) familienaam (ji 氏). Zijn volledige Japanse naam is eigenlijk Hikaru Genji 光源氏. Omdat Hikaru 光 ‘licht’ betekent, wordt hij ook wel ‘de schijnende prins’ (the shining prince) genoemd.

De Genji monogatari wordt ook wel ‘s werelds eerste roman genoemd. Dit komt door de samenhang van de verhaallijn die door het hele werk loopt, met Genji’s leven als rode draad, en de psychologische en emotionele diepgang die in het verhaal bereikt wordt. De Genji monogatari was op dat moment het eerste werk dat zoiets deed, en al zeker op zo’n schaal.

Toch moet er opgelet worden met deze monogatari zomaar een roman te noemen. Als je het leest, zal het toch wel een groot stuk verschillen van een moderne roman die je in de winkel oppikt. Het blijft dan ook een werk van meer dan 1000 jaar oud dat in vertaling ook meer dan 1000 pagina’s bevat.

De focus van het verhaal ligt dan wel grotendeels op Genji’s levensverhaal en later zijn nalatenschap via zijn zoon, maar er worden ook veel andere personages en verhaallijnen verweven met die rode draad.

Het geheel schept een ingewikkeld web van verhalen van liefde en ambitie aan het Heian hof, wat voor de moderne lezer misschien heel ver van ons bed af kan lijken. Toch is het een goede manier om je onder te dompelen in de aristocratische cultuur van Heian Japan. Murasaki Shikibu slaagde er namelijk in om de wereld aan het hof enorm realistisch weer te geven.

De inhoud in een notendop

Dit 54-delige verhaal kan inhoudelijk in drie stukken opgedeeld worden. Deel 1 loopt van hoofdstuk 1 tot en met 33, Deel 2 van 34 tot en met 41, en Deel Drie van 42 tot en met 54. Deze delen zullen verderop in dit artikel in meer detail besproken worden, maar er kan toch al een kort beeld gegeven worden van de algemene gang van het verhaal.

Deel 1 begint bij de start van Genji’s leven en vertelt het verhaal van de jonge Genji, die wel de favoriete zoon is van de keizer maar niet in de troonopvolging werd opgenomen. In dit deel staat het romantische (en politieke) verlangen van de jonge Genji centraal. Genji wordt in alle opzichten een geïdealiseerde, uiterst getalenteerde en verfijnde man. In dit deel komen ook vele vrouwelijke geliefden van Genji aan bod.

Deel 2, waarin Genji het hoogtepunt van zijn politieke macht bereikt en zijn perfect begeerde leven binnen handbereik heeft, gaat dieper in op het leed van de personages. De personages worden geconfronteerd met relatieproblemen en verraad, maar ook vooral de gevolgen van hun eigen beslissingen. Het einde van Deel 2 is ook Genji’s levenseinde. Wat kan er dan nog gebeuren in Deel 3, hoor ik je vragen?

Deel 3 volgt de zoon van Hikaru Genji, Kaoru Genji 薫源氏. Dit deel duikt in een meer diepzinnige contemplatie van leed en vergankelijkheid, vermengd met een nieuwe verhaallijn rond romantisch conflict.

Enkele opmerkelijke kenmerken

Aangezien de Genji monogatari al eeuwenlang gelezen, vertaald en geadapteerd wordt, moet er toch iets zijn aan dit verhaal dat veel mensen aanspreekt. Maar wat is dat dan juist? Hieronder volgen twee kenmerken die de Genji monogatari typeren en bijdroegen tot de wijdverspreide appreciatie van het werk!

#1 Realisme

Ook al hebben we het hier over een fictiewerk, toch kan de Genji monogatari realistisch genoemd worden op een aantal vlakken. Ten eerste is het hoofdpersonage Genji geen vergoddelijkte held. Hij mag dan wel geïdealiseerde eigenschappen hebben, hij blijft een man van vlees en bloed. En zelfs hij is niet immuun voor het maken van foute beslissingen die hem zuur opbreken.

De aspecten waarop Genji toch boven de rest van het hof uitsteekt, zijn zijn culturele verfijndheid, zijn uiterlijk, zijn talenten, en zijn charme. Hij is een buitengewone man, dat is zeker, maar toch geen bovennatuurlijk wezen. Hoe meer de Genji monogatari vordert, hoe dieper het verhaal ingaat op de psychologische aspecten van de personages. Dit geeft de personages een realistisch gevoel.

Een ander vlak waarop de Genji monogatari realisme omvat, is de beschrijving van het hofleven. Het verhaal speelt zich af in plaatsen die echt hebben bestaan, namelijk het keizerlijke hof van de Heian periode. De manier waarop de plaatsen, de natuur, de kledij, de rituelen en de personages worden beschreven, kan de lezer ook een glimp geven van het leven en de wereldvisie van de aristocraten aan het Heian hof.

Voor lezers vandaag de dag, zelfs voor Japanners, kan dit allemaal wat vervreemdend overkomen. Soms kan een lezer zich misschien afvragen wat sommige details ertoe doen. Maar in de Heian periode zelf zal de aristocratische lezer vanuit hun culturele kennis meteen geweten hebben wat Murasaki Shikibu impliciet bedoelde.

Ook de romantische verhoudingen en ontmoetingen, die vaak gebeurden volgens de wijze van de Heian liefdes-etiquette, kunnen ons vreemd doen opkijken. Gelukkig hebben de vertalingen van de Genji monogatari nu voetnoten die de moderne lezer wegwijs kunnen maken in de Heian-wereld.

#2 De vergankelijkheid van het bestaan

Het wereldbeeld tijdens de Heian periode was sterk beïnvloed door het boeddhisme. In het verhaal komen boeddhistische priesters voor die rituelen uitoefenen bij ziekte of soms zelfs bezetenheid. Daarnaast konden aristocraten, zowel mannen als vrouwen, ook boeddhistische geloften opnemen en kiezen om verder door het leven te gaan als monnik of non. Dit was ook zo in het echte Japan.

Boeddhisme heeft echter ook op een meer thematische manier invloed gehad op het verhaal. Dit kan je zien aan de manier waarop Murasaki Shikibu de voortgang van de tijd en de vergankelijke aard van het bestaan beschrijft.

Veel personages die in dit werk voorkomen worden beschreven van hun jeugd tot het einde van hun leven. Dit is onder meer het geval bij Genji zelf en ook bij zijn grootste geliefde Murasaki. Dat is toch wat anders dan de roman-eindes die wij gewoon zijn, waar het verhaal vaak stopt nadat het een climax bereikt. Misschien zal niet iedereen fan zijn van de verhaalstructuur van de Genji monogatari, maar het kan wel een waardevolle les meegeven; het besef van het voorbijgaan van de tijd en de veranderingen die het met zich meebrengt. Niets is permanent, zelfs niet de buitengewone Schijnende Prins. Ook hij is onderhevig aan het lot dat alle mensen uiteindelijk tegemoet zullen gaan.

Personages in de Genji monogatari blijven ook niet statisch maar veranderen doorheen het verhaal, en hun verleden heeft vaak een uitgesproken effect op hun heden.

Dit kenmerk van de Genji monogatari werd in de 17e eeuw door de geleerde Motoori Norinaga echter niet gezien als een boeddhistisch kenmerk, maar als een uitdrukking van een typisch Japanse gevoeligheid voor de dingen. Hij gaf er deze Japanse term aan: Mono no aware 物の哀れ. Het drukt een licht weemoedige gevoelstoestand uit waarin er wordt stilgestaan bij de vergankelijkheid van de dingen en een sympathie ervoor. De Genji monogatari wordt op deze manier gezien als het toppunt van de uitdrukking van deze mono no aware.

De creatie

De Genji monogatari is een fictief werk, maar de wereld waarin het verhaal zich afspeelt, is gebaseerd op het echte keizerlijke hof op dat moment. Voor de mensen aan het Heian hof die het verhaal van Murasaki Shikibu lazen, waren alle details en implicaties waarschijnlijk duidelijk. Maar omdat wij, de moderne lezers, met meer dan 1000 jaar gescheiden zijn van de Genji monogatari, is het toch best om wat achtergrondkennis op te doen over de tijd waarin het verhaal zich afspeelt!

De auteur: Murasaki Shikibu

De Genji monogatari werd zoals gezegd geschreven door een vrouw genaamd Murasaki Shikibu 紫式部 (ca. 973- ca. 1014). De naam waaronder we haar nu kennen, Murasaki Shikibu, is eigenlijk slechts een bijnaam. Vrouwen uit de Heian periode staan gewoonlijk niet bekend onder hun eigen naam, maar onder een bijnaam die eindigt op de hof-functie die hun mannelijke verwant uitoefende.

In het geval van Murasaki Shikibu slaat shikibu 式部 op een post in het ceremoniële bureau van het hof die uitgeoefend werd door haar vader. Murasaki 紫, wat paars betekent, zou een verwijzing zijn naar het personage Murasaki uit de Genji monogatari.

Weetje: In onze bibliotheken wordt Shikibu wel gewoon als haar achternaam genomen. Ben je op zoek naar een vertaling van de Genji monogatari? Dan moet je die onder de letter S zoeken!

Murasaki Shikibu was een lid van een tak van de machtige Fujiwara 藤原 familie. Haar vader was gouverneur geweest van enkele provincies, waar zij met hem mee naar toe reisde. Haar vader was ook een geleerde op het vlak van Klassiek Chinese literatuur, de ‘mannelijke’ literatuur van die tijd. Murasaki Shikibu was dus ook zelf onderricht in literatuur.

Later huwde ze en kreeg ze ook een dochter. Rond 1006, na de dood van haar echtgenoot, werd ze een hofdame (Jp. nyōbō 女房) voor keizerin Shōshi. Niet iedereen kon zomaar een hofdame van een keizerin worden, maar dankzij de hoge rang van haar familie en haar literaire talent kon Murasaki Shikibu dat wel.

Naast haar grootste werk, de Genji monogatari, zijn er nog twee werken aan Murasaki Shikibu toegeschreven. Ze liet een dagboek na, dat we nu kennen als Murasaki shikibu nikki 紫式部日記 (Het dagboek van Murasaki Shikibu) en na haar dood werden haar gedichten ook gebundeld onder de titel Murasaki shikibu shū 紫式部集 (De verzameling van Murasaki Shikibu).

De context: het Heian hof

De Genji monogatari speelt zich af in locaties die ook in het echt bestaan hebben, waaronder het keizerlijke hof. Dit keizerlijke hof lag in de Heian periode in het huidige Kyōto, op dat moment Heian-kyō 平安京 genoemd.

Wanneer er wordt gezegd dat de Genji monogatari een realistisch beeld schetst van de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt, wordt daarmee de hoge aristocratische samenleving bedoeld. Deze aristocraten, een relatief kleine groep van de Japanse bevolking, hielden zich enkel bezig met hun eigen aristocratische bubbel. Ze waren voornamelijk begaan met hun plaats op de sociale ladder van het keizerlijke hof en het voortzetten van de familie was uiterst belangrijk.

Daarnaast hadden Heian aristocraten ook de vrije tijd om zich bijna obsessief bezig te houden met de schoonheid die het leven te bieden had: de natuur, verfijnde kledij, muziek, theater, poëzie (haiku) en kalligrafie. In de Genji monogatari zijn deze zaken ook van groot belang.

Weetje: In de Genji monogatari communiceren personages vaak met elkaar via gedichten, wat in het echt ook gebeurde. Zo heeft de Genji monogatari dus ook een poëtische kant.

Aan het Heian hof was niemand ooit echt alleen. De aristocratische mannen en vrouwen hadden steeds een entourage van andere hovelingen, hofdames en dienaars om zich heen.

Aan het Heian hof was er overigens ook sprake van een scheiding tussen de leefwereld van de mannen en die van de vrouwen. En die scheiding was er ook fysiek. Heian vrouwen leefden in een afgesloten ruimte, verscholen achter schermen en gordijnen. Ze mochten tijdens hun leven slechts door twee mannen gezien worden: hun vader en hun echtgenoot. De rest van hun tijd brachten Heian aristocratische vrouwen dus binnenshuis door met hun hofdames, waarbij het lezen van poëzie en literatuur zoals monogatari een geliefd tijdsverblijf werd.

Mannen, daarentegen voerden publieke ambten uit aan het hof en konden zo opklimmen in de rangen van de keizerlijke hofhouding. Het ultieme doel was vaak een dochter kunnen uithuwelijken aan een kroonprins of keizer, om zo hun familie aan de keizerlijke lijn te verbinden.

Heian mannen waren overigens ook polygaam, wat betekent dat ze meerdere vrouwen konden hebben. Hoe hadden mannen en vrouwen dan contact met elkaar als ze afgezonderd van elkaar leefden? De eerste communicatie verliep vaak via de hofdames van de aristocratische vrouw, en gebeurde via brieven en gedichten. Al deze zaken komen ook terug in het verhaal van de Genji monogatari.

Het verhaal van Genji

De Genji monogatari samenvatten is een moeilijke klus door de 54 hoofdstukken en de grote cast personages die elk hun eigen verhaallijn meekrijgen. De samenvatting die volgt zal zich noodgedwongen toespitsen op de hoofd verhaallijn van Genji en later ook zijn zoon, plus de meest prominente terugkerende personages. De samenvatting volgt de indeling van het verhaal in drie stukken die eerder al werden aangehaald. Maak je dus klaar om in het verhaal Hikaru Genji te duiken!

Een tip om nog meer in de stemming te komen van de wereld van de Genji monogatari: je kan tijdens het lezen van de samenvatting van het verhaal luisteren naar de soundtrack van de anime versie van het verhaal uit 2009, Genji monogatari sennenki 源氏物語千年紀 (Het verhaal van Genji: millenium).

Deel 1: Genji’s romantische avonturen

Genji’s kindertijd

Het verhaal opent met een zekere Kiritsubo no Kōi, een laag gerangschikte concubine van de Kiritsubo keizer. Haar familie was niet machtig genoeg om haar politiek te steunen, waardoor ze zo laag gerangschikt was, maar ze was wel het meest geliefd door de keizer.

Zij baart hem uiteindelijk een zoon, prins Hikaru. Omdat zij en haar zoon zo geliefd waren door de keizer, werd ze vaak lastiggevallen door de jaloezie van de andere vrouwen van de keizer. Kiritsubo no Kōi stierf toen haar zoontje slechts drie jaar oud was.

De jonge prins Hikaru, de ‘schijnende prins’, was van kinds af aan al een toonbeeld van schoonheid en talent en na de dood van zijn moeder verbleef hij in het paleis bij zijn vader. Die Kiritsubo keizer had ondertussen een nieuwe concubine gevonden, een jonge nicht van Kiritsubo no Kōi genaamd Fujitsubo. De jonge prins Hikaru begon mettertijd ook van Fujitsubo te houden.

Aan het hof was er ondertussen ongenoegen over het feit dat prins Hikaru zo geliefd was door de keizer. De hoger gerangschikte vrouw van de keizer eiste dat haar eigen zoon kroonprins en dus troonopvolger gemaakt werd. Omdat zij de steun van een machtige familie had, moest de keizer akkoord gaan. Hij maakte van prins Hikaru Hikaru Genji. Genji, nu geen prins meer, werd ook door zijn vader uitgehuwelijkt aan een minister’s dochter, Aoi.

Genji, de amoureuze jongeling

Hoewel Genji gehuwd is met Aoi, is de relatie niet echt een match. De adolescent Genji heeft echter de smaak van de liefde te pakken. Hij ontpopt zich tot een uiterst knappe, charmante en welbespraakte jongeman. Hij versiert verschillende vrouwen, soms zelfs door zijn identiteit geheim te houden. Ook belichaamt hij het ideaal van de Heian-romanticus: hij is steeds begaan met zijn geliefden, ook al zien ze elkaar niet meer.

Genji beleeft dus vele romantische avonturen tijdens zijn jonge jaren. Zo deed Genji bijvoorbeeld veel moeite om de jonge vrouw Utsusemi voor zich te winnen. Zij wijst hem uiteindelijk af omdat zij haar eigen rang te laag vond voor hem. Daarna was er ook Yūgao, een vrouw die afstand had genomen van de aristocratie en al een kind had gekregen van Genji’s beste vriend, Tō no Chūjō. Genji verbergt zijn identiteit en weet Yūgaovoor zich te winnen. Uiteindelijk sterft Yūgao onverwachts. Genji rouwt diep om haar dood. Later zal hij Yūgao’s dochter met Tō no Chūjō, Tamakazura, adopteren.

Genji gaat als tiener ook heel riskante relaties aan. Zo weet hij op een bepaald moment in het geniep de nacht door te brengen met Fujitsubo, de concubine van zijn vader waar hij al jaren verliefd op is. Fujitsubo zal uiteindelijk bevallen van een zoon; Genji’s zoon. Maar dat wordt natuurlijk te allen tijde geheimgehouden. Deze zoon zal veel later ook keizer worden. Hoewel Genji van Fujitsubo houdt en haar maar niet kan vergeten, beseft hij ook wel dat zij buiten zijn bereik is en dat ze nooit samen kunnen zijn. Zeker wanneer zij door zijn vader tot keizerin wordt gemaakt na de geboorte van haar zoon.

Op een bepaald moment gaat de achttienjarige Genji naar een tempel om te genezen van een zware koorts. Onderweg vangt hij echter een glimp op van een meisje dat qua uiterlijk sterk op Fujitsubo lijkt. Het meisje blijkt de dochter van Fujistubo’s broer te zijn, maar haar sociale rang was niet erg hoog en ze woonde bij haar grootmoeder, die een boeddhistische non was.

Dat meisje is Murasaki. Genji doet veel moeite om Murasaki onder zijn hoede te nemen door met haar te huwen, maar haar grootmoeder neemt hem niet serieus. Wanneer Murasaki’s grootmoeder sterft, grijpt Genji zijn kans en laat Murasaki bij zich intrekken. Later trouwt hij ook met haar.

Ondertussen heeft Genji ook een kind gekregen met Aoi. Het is een zoon genaamd Yūgiri. Aoi sterft echter wel na de moeilijke bevalling. Er zou ook kwade wil in het spel geweest zijn, namelijk die van een vertoornde geliefde van Genji, Rokujō no Miyasudokoro.

Die Rokujō no Miyasudokoro zou later, ook na haar dood, haar kwade wil nog uitoefenen op andere geliefden van Genji. Genji adopteert echter wel haar dochter, Akikonomu. Yūgiri hoefde echter niet op te groeien zonder moeder. Een andere vrouw van Genji, Hanachirusato, bracht Yūgiri en later ook Tamakazura groot alsof het haar eigen kinderen waren.

Genji’s misstap en verbanning

Genji’s relatie met Fujitsubo was al enorm riskant, maar dit geheim blijft gelukkig voor Genji strikt bewaard. Wat er gebeurt als geheime relaties wél uitkomen, leert Genji uiteindelijk ook wanneer hij in bed betrapt wordt bij de dochter van zijn politieke rivalen. Genji’s oudere halfbroer was ondertussen de Suzaku keizer geworden, en Fujitsubo’s zoon was nu kroonprins. Genji was nu ook verantwoordelijk voor de opvoeding van deze jonge kroonprins die eigenlijk zijn zoon was. Omdat Genji’s misstap ook de kroonprins in het nauw kon brengen, besloot hij zelf om in verbanning te gaan.

Hij trok naar Suma, waar hij in eenzaamheid leefde en geplaagd werd door stormen. Op een dag kwam een boeddhistische priester, ook de Akashi Priester genoemd, naar Suma om Genji mee te nemen naar Akashi. Daar verbleef hij bij de priester. Deze stelde zijn enige dochter, Akashi no Onakata, aan Genji voor. Hoewel er een verschil was in de sociale rang tussen haar en Genji, werd Genji verliefd op haar. Ze wisselden zelfs geloften uit en al snel raakte Akashi no Onakata zwanger. Op dat moment werd Genji echter plotseling gepardonneerd door zijn halfbroer, de Suzaku keizer, omdat zijn gezondheid achteruit ging. Genji moest Akashi no Onakata achterlaten en keerde terug naar de hoofdstad.

Genji’s terugkeer

De Suzaku keizer doet troonsafstand wanneer de kroonprins volwassen is geworden. Die kroonprins, Fujitsubo en Genji’s geheime zoon, wordt nu de Reizei keizer. Ondertussen bevalt Akashi no Onakata ook van een dochter, de Akashi Prinses of Akashi no Himegimi.

Tegen de tijd dat Genji 31 is, heeft hij een extreem hoog politiek aanzien verworven. Dit komt omdat hij zo dicht bij de Reizei keizer staat. In de ogen van de buitenwereld is Genji natuurlijk de oudere broer van de Reizei keizer, en niet zijn vader. Genji laat ook zijn geadopteerde dochter, Akikonomu, het hof betreden als echtgenote van de Reizei keizer.

Hij besluit ook zijn enige biologische dochter, de jonge Akashi no Himegimi, te laten overkomen naar de hoofdstad. Hij wil haar namelijk op een dag ook tot keizerin maken. Als hij dat voor elkaar krijgt, zal zijn macht ongekend groot worden. Eenmaal in de hoofdstad, wordt Akashi no Himegimi opgevoed door Genji’s grote liefde Murasaki, die zelf geen kinderen kan krijgen.

Op een bepaald moment wordt Fujitsubo ziek. Ze sterft. Hierdoor zinkt Genji in een diepe rouw. Ondertussen komt de Reizei keizer ook nog eens te weten dat Genji zijn echte vader is. De keizer denkt er zelfs aan om troonsafstand te doen om Genji keizer te laten worden van Genji, maar Genji is hier resoluut tegen.

Genji’s politieke macht

Genji is op dit moment in zijn al leven zo machtig en welvarend dat hij een gigantisch verblijf bouwt in de hoofdstad. In dit Rokujō verblijf, ook wel ‘het zesde paviljoen’ genoemd, bracht Genji zijn meerdere vrouwen onder. Hij deelt het verblijf en de tuinen zo in dat elke vleugel een ander seizoen voorstelt.

Zo woont zijn geadopteerde dochter, nu keizerin Akikonomu, in het deel van de herfst. Murasaki woont in het lentegedeelte. Genji’s andere vrouwen, Hanachirusato en Akashi no Onakata, wonen dan weer respectievelijk in de zomervleugel en de wintervleugel. Tamakazura, met wie Genji ondertussen een zeer hechte band heeft, leeft bij Hanachirusato.

18e eeuwse ukiyo-e print van de volwassenheidsceremonie van Genji voor zijn dochter Akashi no Himegimi vooraleer ze kroonprinses wordt in het ‘Umegae’ hoofdstuk (hoofdstuk 32), door Utagawa Kunisada / publiek domein

Wanneer Genji 39 is, huwen twee van zijn kinderen. Zijn zoon Yūgiri krijgt eindelijk toestemming om te huwen met zijn geliefde, Kumoi no Kari. En Genji’s dochter, Akashi no Himegimi, maakt haar intrede aan het keizerlijke hof en huwt met de kroonprins, de zoon van de vorige Suzaku keizer.

Op het moment dat zijn dochter de kroonprinses wordt, bereikt Genji het absolute toppunt van zijn macht aan het hof. De Reizei keizer maakt hem ook een ‘ere-afgetreden keizer’, een titel die geen enkele man voor hem had gekregen. Niemand kon Genji nog deren of evenaren.

Deel 2: Genji’s hoogmoed voor de val

Het huwelijk met de prinses

Genji’s politieke macht mag dan wel ongenaakbaar zijn, toch is hij niet immuun voor de gevolgen van zijn eigen beslissingen in zijn persoonlijke leven.

Een tijdje voor zijn 40e verjaardag wordt Genji gecontacteerd door zijn halfbroer, de vorige keizer Suzaku. Suzaku wil de boeddhistische geloften opnemen en het aristocratische leven achter zich laten. Hij vindt dit echter moeilijk uit ongerustheid voor zijn jongste en meest geliefde dochter, Onna San no Miya, die op dat moment 14 jaar is.

Er zijn veel mannen die dingen om haar hand, maar uiteindelijk beslist Suzaku dat hij enkel afstand kan doen van zijn dochter als Genji haar onder zijn hoede neemt. Hij vraagt Genji dus om met haar te huwen. Genji krijgt op die manier de kans om te doen waar elke aristocratische man van droomde: huwen met een keizerlijke prinses. Hij gaat akkoord en Onna San no Miya wordt zo zijn officiële echtgenote, want door haar hoge rang komt zij boven al zijn andere vrouwen te staan.

Die beslissing breekt hem echter zuur op. Ten eerste is de Onna San no Miya helemaal niet wat hij van haar gehoopt had. Ze is schuchter en kinderachtig, en hierdoor wordt ze vaak door Genji berispt. Een gelukkig huwelijk zal het dus nooit worden.

Daarnaast heeft zijn beslissing ook een impact op zijn relatie met Murasaki, zijn grote liefde. Murasaki, die nooit zijn officiële vrouw kon worden door haar lagere status, is verrast door Genji’s beslissing en voelt zich bedreigd door de komst van de prinses.

Op een dag speelt Genji een balspel op zijn domein samen met zijn zoon Yūgiri en diens beste vriend, Kashiwagi, de zoon van Tō no Chūjō. Kashiwagi was één van de mannen die Suzaku had gevraagd om de hand van Onna San no Miya. Wanneer Kashiwagi dus een glimp van haar opvangt wanneer een kat door haar gordijnen vlucht, worden zijn gevoelens voor haar enkel maar versterkt.

De geboorte van Kaoru Genji

In de volgende jaren kantelt de balans van Genji’s affectie nog sterker naar Murasaki toe. Ook al heeft Genji als de officiële echtgenoot van de prinses de taak om voor haar te zorgen, toch spendeert hij amper aandacht aan haar. De hele situatie heeft een zware tol op Murasaki, die meermaals ziek wordt en verzwakt is.

De geruchten dat Genji niet omkijkt naar Onna San no Miya doen sterk de ronde, want dat is namelijk not done voor een Heian man. Kashiwagi, die de prinses na al die jaren nog steeds niet is kunnen vergeten, zoekt toenadering tot haar via haar hofdame. Op een bepaalde nacht, wanneer de twintigjarige prinses bijna helemaal alleen is, grijpt Kashiwagi zijn kans om bij haar te zijn.

Alsof dat nog niet erg genoeg is, is Onna San no Miya ook nog eens zwanger na die nacht. Genji ontdekt een brief van Kashiwagi aan de prinses en komt zo achter de waarheid. Wanneer hij hierover een indirecte opmerking maakt tegen Kashiwagi, die altijd naar Genji had opgekeken, geeft Kashiwagi letterlijk de wil om te leven op. Hij sterft niet veel later. Ook Onna San no Miya is helemaal verzwakt uit angst voor Genji’s reactie, maar geeft uiteindelijk toch het leven aan een gezonde zoon, Kaoru. Hoewel Genji weet dat het zijn biologische zoon niet is, wordt Kaoru toch opgevoed als zijn eigen kind.

Onna San no Miya contacteert in het geheim haar vader, Suzaku, en smeekt hem om haar tot non te maken. Haar vader haast zich naar haar toe en vervult haar wens. Het feit dat Genji, als haar echtgenoot, niets te zeggen had over haar beslissing is voor hem erg beschamend. Zeker omdat het nu voor iedereen duidelijk is dat hij de belofte aan haar vader niet geëerd heeft en een slechte echtgenoot voor haar is geweest. Genji heeft gefaald.

Murasaki’s dood

De tegenspoed voor Genji houdt maar niet op. Wanneer Genji 51 is, wordt Murasaki opnieuw ernstig ziek. Murasaki vraagt Genji meermaals of ze een non mag worden, maar hij wil hier niets van horen. Er worden boeddhistische ceremonies georganiseerd voor haar genezing. Ook komt Akashi no Himegimi, die door Murasaki opgevoed werd en ondertussen keizerin is, samen met haar zoontje nog een laatste keer op bezoek bij haar. Toch heeft dit allemaal geen baat, want in de late herfst sterft Murasaki.

Genji rouwt enorm diep om Murasaki en is slechts een schim van de schitterende en buitengewone man die hij ooit was. Hij besluit zelf ook naar het boeddhisme te keren. Niet veel later zal ook Hikaru Genji het leven laten op 52 jarige leeftijd.

Deel 3: Genji’s nalatenschap, Kaoru

Kaoru’s jeugd

Na de dood van Genji wordt het verhaal terug opgepikt tijdens de tienerjaren van Kaoru, de zoon van Onna San no Miya en Kashiwagi. Hij was echter opgevoed als Genji’s zoon en had geen idee van zijn werkelijke afkomst. Kaoru wordt sterk verwend door de intussen afgetreden Reizei keizer en zijn keizerin Akikonomu.

Op vlak van zijn persoonlijkheid is Kaoru helemaal anders dan Genji. Hij wil zich niet bezighouden met liefdesaffaires die enkel maar tot leed zouden lijden, en was vrij pessimistisch. Hij denkt er op jonge leeftijd meermaals aan om een boeddhistische priester te worden.

De andere takken van Genji’s nalatenschap doen het ook nog steeds goed. Akashi no Himegimi is nu de keizerin naast de Kinjō keizer, de zoon van Suzaku. Samen hebben ze ook meerdere kinderen, waaronder een zoon die Niō Miya wordt genoemd. Niō Miya was een grote voorstander van vrije liefde en jaagde dit ook na in zijn leven. Hij was samen met Kaoru zeer invloedrijk aan het hof en veel families wilden hun dochters aan hen uithuwelijken. Maar het liefdesleven van deze jongemannen zou een meer tumultueuze wending krijgen.

Liefdesdrama in Uji

Kaoru brengt vaak een bezoek aan Hachi no Miya, de jongere broer van Genji. Deze prins woont samen met zijn twee dochters, Oigimi en Naka no Kimi, in Uji. Daar doet Hachi no Miya aan boeddhistische training, waardoor Kaoru een diepe bewondering heeft voor hem en zijn levensstijl. Na verloop van tijd ontwikkeld Kaoru ook gevoelens voor de oudste dochter, Oigimi.

Kaoru keert terug naar het hof en vertelt tegen Niō Miya over de prins en zijn dochters. Hierdoor raakt Niō Miya ook geïnteresseerd in hen. Hij probeert zijn avances te maken bij Naka no Kimi.

Wanneer de Hachi no Miya sterft, probeert Kaoru een huwelijk te regelen tussen zichzelf en Oigimi en tussen Niō Miya en Naka no Kimi. Oigimi wijst Kaoru echter af. Oigimi hoopt namelijk dat Kaoru zou trouwen met Naka no Kimi. Ze probeert ze zelfs aan elkaar te koppelen. Maar Kaoru voelt niets voor Naka ni Kimi, en zorgt ervoor dat ze kan huwen met Niō Miya. De situatie loopt echter niet zoals gehoopt. Niō Miya bezoekt zijn vrouw Naka no Kimi amper en Oigimi raakt verbitterd en wordt ziek. Uiteindelijk sterft Oigimi in Kaoru’s armen.

Uiteindelijk haalt Niō Miya Naka no Kimi toch naar de hoofdstad. Wanneer Kaoru Naka no Kimi bezoekt om gewoon een conversatie te hebben, raakt Niō Miya achterdochtig. Niō Miya trouwt later ook met Roku no Kimi, de dochter van Genji’s zoon Yūgiri, waardoor Naka no Kimi onzeker wordt over haar positie. Hierdoor wordt de band tussen Kaoru en Naka no Kimi steeds hechter. Kaoru trouwt zelf ook. Zijn vrouw is Onna Ni no Miya, een dochter van de Kinjō keizer, maar dit brengt hem geen blijdschap.

Het drama van Ukifune

Wanneer Kaoru naar de Hase-dera tempel trekt, vangt hij een glimp op van Ukifune. Dit is de jongere halfzus van Oigimi, ook een dochter van Hachi no Miya. Ukifune’s moeder zou graag willen dat haar dochter met een nobelman trouwt, en ziet Kaoru als een goede kandidaat. Kaoru geeft om Ukifune, maar twijfelt over een relatie omdat ze slechts de dochter van een provinciaal gouverneur is.

Niō Miya, die over Ukifune had gehoord en wist waar hij haar moest vinden, bezocht haar tijdens de nacht en drong zich bij haar op. Door die schandelijke daad verborg Ukifune’s moeder haar dochter in een klein hutje in Sanjō.

Kaoru kon echter achterhalen waar Ukifune was en bezocht haar. Hij zou haar terugbrengen naar Uji, wat Ukifune angstig maakte. Kaoru’s motief voor zijn bezorgdheid voor Ukifune draaide nog steeds voornamelijk rond haar gelijkenis met Oigimi.

Niō Miya kan het niet laten om opnieuw de verblijfslocatie van Ukifune te achterhalen. Hij bezoekt Ukifune opnieuw en maakt haar wijs dat het Kaoru was die zich die ene nacht bij haar opgedrongen had. Hierdoor kan Niō Miya Ukifune voor zich winnen en haar met zich meenemen. Dit alles gebeurt achter Kaoru’s rug. Kaoru was net bezig met plannen om Ukifune naar zijn verblijf te brengen. Door deze listige daad van Niō Miya ontstaat er een vete tussen Kaoru en hem.

Ukifune zit gevangen tussen de twee vuren. De vete tussen de twee jongemannen weegt zwaar op haar en zij kan het op een bepaald punt niet meer aan. Ze verdwijnt. Haar hofdames zeggen dat ze zich verdronken heeft in de rivier. Kaoru rouwt diep om haar.

Maar eigenlijk is Ukifune helemaal niet dood! Ze was gered door een Tendai priester en zijn zus, ook een non. Die non verzorgde Ukifune tot ze terug op krachten was. Ukifune wil niets liever dan zelf ook de boeddhistische geloften opnemen om haar leven en al dat liefdesdrama te ontvluchten. Uiteindelijk gaat de Tendai priester hiermee akkoord.

Uiteindelijk hoort ook Kaoru waaien dat Ukifune nog leefde. Hij probeert haar te bezoeken, maar ze wil hem niet zien. Ze wil niet terugkeren naar het hofleven en antwoordt niet op zijn brieven.

Dit is het einde van de Genji monogatari. Voor sommige lezers voelt dit einde onvolledig aan, maar anderen kunnen de openheid waarderen. Laat zeker weten wat jij ervan vindt!

Meer weten over de Genji monogatari?

Kun je maar geen genoeg krijgen van de Genji monogatari? Check dan zeker de Nederlandse vertalingen!

• Avondgezichten: Liefdes uit het Leven van Prins Genji (2000): acht fragmenten uit de Genji monogatari met een focus op de romantische verhoudingen van Genji, vertaald door H.C. ten Berge.
• Het verhaal van Genji (2013): een volledige vertaling van de Genji monogatari naar het Nederlands door Jos Vos. Ook verkrijgbaar en uitleenbaar als e-book, wat handig kan zijn gezien de omvang van het werk!

Weetje: Er zijn ook al meerdere adaptaties geweest van de Genji monogatari. In 1951 was er de film Genji monogatari 源氏物語 geregiseerd door Yoshimura Kōzaburō 吉村公三郎. De meest recente verfilming is Genji monogatari: sennen no nazo 源氏物語:千年の謎 (Het verhaal van Genji: het duizendjarige enigma), geregisseerd door Tsuruhashi Yasuo 鶴橋康夫 in 2011. Deze films zijn jammer genoeg (nog) niet te bekijken met Nederlandse ondertiteling. In 2009 kwam er ook een anime-herwerking uit van de Genji monogatari, getiteld Genji monogatari sennenki 源氏物語千年紀 (Het verhaal van Genji: millennium).

Dit artikel is geschreven door Isy Van Dorpe.

Bronnenlijst

• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia. 2023. “monogatari.” Encyclopedia Britannica. Laatst geüpdatet 29 september 2023. https://www.britannica.com/art/monogatari.
• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia. 2023. “The Tale of Genji.” Encyclopedia Britannica. Laatst geüpdatet 26 oktober 2023. https://www.britannica.com/topic/The-Tale-of-Genji.
• Japanese Wiki Corpus. z.d. “A summary of the each chapter of The Tale of Genji (源氏物語各帖のあらすじ).” japanesewiki.com. https://www.japanesewiki.com/literature/A%20summary%20of%20the%20each%20chapter%20of%20The%20Tale%20of%20Genji.html

• Katō Shūichi 加藤周一. 1997. “Chapter Three: The Age of the Tale of Genji and Tales of Now and Then.” In A History of Japanese Literature: From the Man’yōshū to Modern Times, 57-90. Vertaald door Don Sanderson. Richmond: Japan Library.
• Shirane Haruo 白根治夫, red. 2008. Envisioning the Tale of Genji: Media, Gender, and Cultural Production. New York: Columbia University Press.
• Tyler, Royall. 2001. “Introduction.” In The Tale of Genji, Murasaki Shikibu, vertaald door Royall Tyler. New York: Penguin Books.
• Tyler, Royall. 2009. The Disaster of the Third Princess: Essays on the Tale of Genji. Canberra: ANU E Press.
• Taleofgenji.org. 2023. “The Tale of Genji.” The Tale of Genji. Laatst geüpdatet 16 maart 2023. http://www.taleofgenji.org/.